Skip to content

BIO2 compliant public cloud voor de NL overheid

xebia-Digital-Sovereignty---Landscape

This article is also available in English.

Vanaf 2025 wordt implementatie van de vernieuwde BIO2 (Baseline Informatiebeveiliging Overheid, versie 2) wettelijk verplicht voor veel Nederlandse overheidsorganisaties. Dit geldt ook voor overheden die hun IT willen moderniseren door toepassing van public cloud technologie, zonder in te leveren op veiligheid en compliance.

De BIO2 bevat circa 200 specifieke overheidsmaatregelen op tactisch niveau. Deze abstract geformuleerde controls moeten eerst geoperationaliseerd worden voorafgaand aan de implementatie. Dit vormt voor veel overheden een uitdaging bij de implementatie van BIO2.

Dit artikel biedt een 10-stappenplan met best practices voor een succesvolle BIO2 implementatie, gebaseerd op ervaringen met AWS cloudmigraties bij Nederlandse overheden. De aanpak is cloud-agnostisch en ook toepasbaar op onder andere public clouds zoals Microsoft Azure en Google Cloud Platform.

Wat is de BIO?

De BIO is sinds 2020 het uniforme normenkader voor informatiebeveiliging binnen alle Nederlandse overheidslagen. Het biedt een gemeenschappelijke basis voor het beschermen van informatie(systemen) tegen dreigingen en kwetsbaarheden. Gebaseerd op ISO 27001/27002, bevat BIO extra maatregelen specifiek voor de overheid.

In de vernieuwde BIO versie 2 (ofwel BIO2) zijn verbeteringen doorgevoerd om implementatie en naleving minder complex te maken. De structuur volgt ISO 27002:2022 en specifieke controls vanuit wet- en regelgeving zijn vervallen. BIO2 is nog in ontwikkeling. Meer over het BIO2 ontwerp, wettelijke kaders, verplichtingen en controls is als draft-versie te vinden op de GitHub van Binnenlandse Zaken.

Waarom is BIO2 compliance belangrijk en voor wie is het van toepassing?

BIO compliance is essentieel voor bescherming van overheidsinformatie en continuïteit van overheidsdiensten. BIO2 wordt wettelijk verplicht via de Cyberbeveiligingswet (Cbw) voor o.a. Rijksoverheid, Provincies, Gemeenten, Waterschappen en waarschijnlijk ook ZBO’s (zoals UWV, SVB en DUO). Toezicht ligt bij de Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (RDI).

Meer info over BIO2, NIS2 en Cbw staat op de website Digitale Overheid.

BIO2 implementatie voor public clouds in 10 stappen

  1. Informatiebeveiligingseisen bepalen
    Breng voor cloudapplicaties en -data de eisen rond vertrouwelijkheid, integriteit, beschikbaarheid en continuïteit (RTO/RPO) in kaart. Hoewel deze niet expliciet in de BIO2 staan, is het aan te bevelen om ook security eisen vanuit relevante wet- en regelgeving (b.v. AVG) en toezichthouders mee te nemen.
  2. Afbakening van de BIO2 control scope op basis van een risicoanalyse
    De BIO2 is een risico gebaseerd control framework - geen ‘afvinklijst’. Voer een risk self assessment (RSA) uit om de belangrijkste security risico’s te identificeren. Selecteer de BIO2 controls die van toepassing zijn voor de betreffende risico’s.
  3. Vaststellen van cloud security principles
    Bepaal de guiding principles voor security in de public cloud. Hanteer principes als least privilege, zero trust, secure by design, layered defense en automation first als basis voor de public cloud security architectuur.
  4. Security governance en organisatorische inrichting
    Definieer een helder cloud security operating model. Verantwoordelijkheden bij public cloud verschillen van traditionele IT en volgen het shared responsibility model. Dit model verdeelt de verantwoordelijkheden tussen CSP (Cloud Services Provider) en CSC (Cloud Services Consumer) zoals onder andere door AWS wordt toegepast. Voor public cloud toepassingen geldt dat de implementatie van fysieke BIO2 controls bij de CSP ligt.

    Overheden zijn (in de rol van CSC) zelf verantwoordelijk voor security configuratie van hun data en applicaties in de public cloud. DevOps teams dragen vaak de 1e lijns verantwoordelijkheid voor security - zij hebben de kennis en tools om security in de cloud effectief toe te passen. DevOps teams leunen hierbij op centraal beheerde security ‘guardrails’ die onderdeel zijn van de Cloud Landing Zone (zie stap 5).

  5. Inrichten baseline BIO2 security: Cloud Landing Zone
    Een solide Cloud Landing Zone is het fundament voor security in de cloud en dekt zo’n 80% van de vereiste technische BIO2 controls af. De Landing Zone is een basis cloud infrastructuur met centrale security componenten zoals:
    1. Identiteits- en toegangsbeheer: Federatie met de centrale Identity Provider (zoals Microsoft Entra ID) voor veilige en beheersbare cloud toegang.
    2. Logging & monitoring: Centrale datacollectie en analyse van security events voor detectie en incident response.
    3. Netwerkbeveiliging: Segmentatie, firewalling en beveiligde hybride connectiviteit tussen public cloud en on-premises systemen.
    4. Security guardrails: Automatische enforcement van policies, zoals:
      1. Service control policies: cloud gebruik beperken tot een specifieke set cloud services die door de organisatie zijn goedgekeurd
      2. Data residency & encryptie policies: controle over opslaglocaties en sleutelbeheer
      3. Classificatie: labeling van cloud data en resources met betrekking tot beschikbaarheid, integriteit en vertrouwelijkheid
      4. Back-up & disaster recovery: Voor kritieke data en business processen, eventueel over meerdere cloud regio’s
    5. Integraties: Koppeling met externe securityoplossingen zoals SIEM, XDR en NDR.

    Leg het ontwerp van de Cloud Landing Zone vast in een high-level design (HLD). Dit document is een waardevolle referentiebron om de opzet van BIO2 security controls aan te tonen.

  6. Implementatie van applicatie-specifieke BIO2 maatregelen
    Boven op de basis-security laag van de Cloud Landing Zone zijn voor specifieke public cloud applicaties mogelijk aanvullende BIO2 controls nodig. Denk hierbij aan DDoS-bescherming of een Web Application Firewall (WAF) voor internettoepassingen. Cloud providers zoals AWS bieden hiervoor geïntegreerde security services aan.

    Forceer applicatie-specifieke cloud controls waar mogelijk via geautomatiseerde policies.

  7. Mapping en documentatie van security controls
    Leg in een control register vast hoe de geselecteerde BIO2-controls (zie stap 2) zijn geïmplementeerd. Verwijs naar baseline controls uit het Landing Zone HLD (stap 5) en wijs per control een eigenaar aan volgens het cloud security operating model (stap 4).

    Gebruik assurance verklaringen van de cloudprovider (zoals SOC 2 Type II) om opzet, bestaan en werking van controls van de CSP te onderbouwen. Controleer wel op welke cloudservices en cloud regio’s deze verklaringen van toepassing zijn — nieuwe services (zoals AI services) vallen hier vaak nog buiten.

  8. Onafhankelijke toetsing van beveiligingsmaatregelenstrong>
    Toets regelmatig of BIO2-controls in de praktijk effectief werken voor public cloud toepassingen. Dit kan via penetratietests, red teaming, vulnerability scans, externe assessments en audits. Zo toont de organisatie bestaan en werking aan van BIO2 maatregelen, zoals vereist door BIO2 en voor de meeste overheidsorganisaties wettelijk verplicht onder de Cyberbeveiligingswet.
  9. Operationele monitoring en naleving
    Implementeer continue (24/7) monitoring van public cloud assets via geautomatiseerde security- en compliance checks. Gebruik hiervoor geïntegreerde tools van de cloud provider zoals Azure Policy en AWS Config, of externe oplossingen. Bij kritische afwijkingen is directe actie vereist, idealiter door het verantwoordelijke DevOps team (zie stap 4).
  10. Actuele risico- en controlregistratie
    Voer actief risicomanagement uit volgens ISO 27001. Houd een actuele risicoregistratie bij voor public cloudtoepassingen en werk het BIO2-controlregister (stap 7) regelmatig bij. Nieuwe bevindingen — bijvoorbeeld uit pentests of audits — komen op de backlog van de verantwoordelijke eigenaar.

Conclusie

Implementatie van de BIO2 voor public cloud bij de Nederlandse overheid vraagt om een gestructureerde, risico-gedreven aanpak. Een robuuste Cloud Landing Zone en geautomatiseerde security controls en monitoring, zorgen ervoor dat veel technische BIO2 maatregelen efficiënt worden afgedekt. Heldere governance, eigenaarschap en continue toetsing zorgen voor aantoonbare naleving van de BIO2 verplichtingen. De combinatie van public cloud technologie en een goed ingerichte BIO2-aanpak maakt het voor overheidsorganisaties mogelijk om veilig en wendbaar te innoveren.

Emiel van Doorn

Cloud Business Consultant Xebia